Τα ισοδύναμα τροφίμων αποτελούν ένα χρηστικό εργαλείο που δίνει τη δυνατότητα για ανταλλαγές και ποικιλία. Τα τρόφιμα χωρίζονται σε 6 ομάδες που περιέχουν τις ίδιες αναλογίες στα βασικά θρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, λίπος, πρωτεϊνες).
1 ισοδύναμο γάλακτος (12 γραμμάρια υδατανθράκων) αντιστοιχεί σε: 1 φλυτζάνι τσαγιού (240 γραμμάρια) γάλα ή γιαούρτι ½ φλυτζάνι τσαγιού ρυζόγαλο ή κρέμα άγλυκη (120 γραμμάρια γάλα+10 γραμμάρια κορν φλάουρ ή ρύζι). Να χρησιμοποιείτε προϊόντα άπαχα ή με πολύ λίγα λιπαρά εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά στο υπόδειγμα δίαιτας. (Το τυρί βρίσκεται στην ομάδα κρέατος).
Γάλα αποβουτυρωμένο (0 – 3 γρ. λίπους ανά ισοδύναμο)
- Αποβουτυρωμένο γάλα 1 φλιτζ.
- Γάλα με 1 ή 1,5% λίπος 1 φλιτζ.
- Γάλα σκόνη αποβουτυρωμένο 1/3 φλιτζ.
- Γάλα εβαπορέ (χωρίς λίπος) 1/2 φλιτζ.
- Γάλα σόγιας αποβουτυρωμένο 1 φλιτζ.
- Γιαούρτι από αποβουτυρωμένο γάλα 180 γρ.
Γάλα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος (5 γρ.λίπους ανά ισοδύναμο)
- Γάλα με 2% λίπος 1 φλιτζ.
- Γιαούρτι από γάλα με 2% λίπος 180 γρ.
Γάλα πλήρες (8 γρ. λίπους ανά ισοδύναμο)
- Γάλα πλήρες 1 φλιτζ.
- Γάλα εβαπορέ (κουτί) 1/2 φλιτζ.
- Γάλα κατσίκας 1 φλιτζ.
- Γιαούρτι 180 γρ.
- Κεφίρ 1 φλιτζ.
Προτιμήστε τα άπαχα και τα ημίπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Ένα ισοδύναμο αντιστοιχεί σε ½ φλιτζάνι του τσαγιού βρασμένα λαχανικά ή 1 φλιτζάνι ωμά λαχανικά (100 γρ.) και περιέχει 5 γρ. υδατάνθρακες, 2 γρ. πρωτεΐνες, 25 θερμίδες και 1 – 4 γρ. φυτικών ινών. Τρία ισοδ. λαχανικών = 1 ισοδ. υδατανθράκων.
- Αγγούρι
- Αγκινάρα
- Αντίδια
- Βρούβες
- Βλίτα
- Γογγύλια
- Καρότα
- Κολοκυθάκια
- Κρεμμύδια
- Κουνουπίδι
- Λάχανο
- Λάχανο κατσαρό
- Λαχανάκια Βρυξελλών
- Λάχανο τουρσί
- Τομάτες
- Χυμός τομάτας ή λαχανικών
- Μανιτάρια
- Μαρούλι
- Μελιτζάνες
- Μπρόκολο
- Μπάμιες
- Παντζάρια
- Πιπεριές
- Πράσα
- Ραπανάκια
- Ραδίκια
- Σέλινο
- Σπανάκι
- Σπαράγγια
Ένα ισοδύναμο αντιστοιχεί σε 15 γρ. υδατάνθρακες και 60 θερμίδες. Τα γραμμάρια που αναφέρονται περιλαμβάνουν τη φλούδα και τα κουκούτσια.
Φρούτα
- Aνανάς 3/4 φλιτζ.
- Αχλάδι 1 μικρό 110 γρ
- Βερίκοκα 4 ολόκληρα 150 γρ
- Γκρέιπ φρούτ ½ μεγάλο 330 γρ
- Δαμάσκηνα 2 μέτρια 140 γρ
- Καρπούζι 1 φέτα 380 γρ
- Κεράσια 12 μεγάλα 85 γρ
- Μάγκο 1/2 μικρό 160 γρ
- Μανταρίνι 2 μικρά 220 γρ
- Μήλο 1 μικρό 120 γρ
- Μούρα 3/4 φλιτζ.
- Μπανάνα 1/2 μεγάλη ή 1 μικρή 120 γρ
- Νεκταρίνι 1 μέτριο 140 γρ
- Πεπόνι 3/4 φλιτζ. 280 γρ
- Πορτοκάλι 1 μικρό 180 γρ
- Ροδάκινο 1 μέτριο 110 γρ
- Σταφίδες 1 κ.σ.
- Σταφύλια 17 ρόγες μικρές 85 γρ
- Φράουλες 10 μικρές ή 1 φλιτζ.
Χυμοί (1 φλιτζάνι = 240 ml):
- Ανανά 1/2 φλιτζ.
- Γκρέϊπφρουτ 1/2 φλιτζ.
- Δαμάσκηνου 1/3 φλιτζ.
- Μήλου 1/2 φλιτζ.
- Πορτοκαλιού 1/2 φλιτζ.
- Σταφυλιού 1/3 φλιτζ.
Προτιμήστε την κατανάλωση φρούτων από τους χυμούς!
Ψωμί και άλλα αρτοσκευάσματα
- Βάφλα (διαμέτρου 10 cm ή επιφάνεια 10 cm2 ) μειωμένης περιεκτικότητας σε λίπος 1
- Κουλούρι Θεσ/νίκης 1/2
- Κράκερς μικρά στρογγυλά αλατισμένα 5
- Kρέπα (διάμετρος 20 cm) 1/2
- Κριτσίνια (μήκος 20 cm, διάμετρος 1,2 cm) 2
- Κριτσίνια (μήκος 10 cm, διάμετρος 1,2 cm) 4
- Κριτσίνια (μήκος 10 cm, διάμετρος 0,6 cm) 6
- Κρουτόν 1 φλιτζ.
- Μάφιν (muffin) 1/2
- Μπισκότα τύπου cream crackers 2
- Mπισκότα τύπου Petit beurre 2
- Μπάγκελ 1/4
- Παξιμάδια Κrispis 2
- Πίτα (διαμέτρος 15 cm) 1/2
- Πρέτζελ (Pretzel) στριφτά (προσοχή στο αλάτι) 5 ή (25 γρ.)
- Πρέτζελ (γράμματα) 12
- Πρέτζελ (πολύ λεπτά μπαστουνάκια) 27
- Tορτίγια αραβοσίτου ή σιταριού (διαμέτρος 15 cm) 1
- Tορτίγια σιταριού (διαμέτρος 25 cm) 1/3
- Τσιπς αραβοσίτου Doritos 25 γρ.
- Φρυγανιές (μικρές) 2 τεμάχια
- Φρυγανιές τύπου Melba toast επιμήκεις 5
- Φρυγανιές τύπου Melba toast στρογγυλές 10
- Φρυγανιά τριμμένη 3 κ.σ.
- Ψωμί λευκό (όλων των τύπων), 1 φέτα (30 γρ.)
- Ψωμί πλήρες Σίκαλης ή βρώμης 1 φέτα (30 γρ.)
- Ψωμί Tοστ 1 φέτα
- Ψωμάκια τύπου χάμπουργκερ 1/2 (30 γρ.)
- Ψωμί χότ ντόγκ 1/2 (30 γρ.)
Δημητριακά / Ρύζι
- Αλεύρι 3 κ.σ.
- Βρώμη 1/2 φλιτζ.
- Κους κους 1/3 φλιτζ.
- Κορν Φλέικς 1/2 φλιτζ.
- Μακαρόνια-κριθαράκι-χυλοπίττες 1/3 φλιτζ. (μαγειρ.)
- Μούσλι 1/4 φλιτζ.
- Πίτουρο σιταριού 3 κ.σ.
- Ποπ κορν (σε φούρνο μικροκυμμάτων) 3 φλιτζ. (έχουν και 2 ισοδ. λίπους)
- Ρύζι (μαγειρεμένο) άσπρο 1/3 φλιτζ. ή καστανό
Όσπρια (περιέχουν και πρωτεΐνη ίση με ένα ισοδύναμο πολύ άπαχου κρέατος)
- Φάβα, ρεβίθια ½ φλιτζ.
- Φασόλια, φακές (μαγειρεμένα, στραγγισμένα ½ φλιτζ.
- Φασόλια ξεφλουδιστά ½ φλιτζ.
Αμυλούχα λαχανικά
- Αρακάς (μαγειρεμένος) ½ φλιτζ.
- Γλυκοπατάτα (ψητή) (μήκος 12,5 cm, διάμετρος 4 cm ) ½ μέτρια
- Καλαμπόκι βραστό ½ φλιτζ.
- Καλαμπόκι ολόκληρο ½ μεγάλο (140 γρ)
- Κάστανα 4 μεγάλα, 6 μικρά
- Πατάτες ψητές με τη φλούδα 1 μικρή μεγέθους αβγού (85 γρ) ή 1/4 μεγάλη
- Πατάτα βραστή ½ φλιτζάνι ή ½ μέτρια
- Πατάτες πουρέ ½ φλιτζ.
- Φασολάκια (πράσινα με καρπό μαγειρεμένα) ½ φλιτζ.
Σούπες
- Σούπα ντομάτα με ρύζι 1φλιτζ.
- Σούπα κοτόπουλο με ρύζι 1 φλιτζ.
- Σούπα κοτόπουλο με λαχανικά και ρύζι 1 φλιτζ.
- Σούπα κρέας με λαχανικά και ρύζι 1 φλιτζ.
- Σούπα κρεμμυδιών (με νερό) 1 φλιτζ.
- Σούπα με όστρακα/μύδια (με γάλα) 1 φλιτζ. (έχει και 1 ισοδ. λίπους).
- Σούπα μανιταριών (με γάλα) 1 φλιτζ. (έχει και 3 ισοδ. λίπους)
- Σούπα σπαραγγιών (με γάλα) 1 φλιτζ.(έχει και 1 ισοδ. λίπους)
- Ψαρόσουπα με ρύζι 1 φλιτζ.
Άλλες τροφές με υδατάνθρακες τις οποίες είναι καλό να αποφεύγετε (εκτός από ορισμένες περιπτώσεις)
- Ζάχαρη 1 κ.σ ή 3 κ.γ. 1 ισοδ υδατ.
- Ζελέ (όχι light) 1/2 φλιτζάνι 1 ισοδ. υδατ.
- Κεϊκ χωρίς 30 gr 1 ισοδ. υδατ., 1 λίπ. γκλάσο ζάχαρης
- Kρουασάν 1/2 (33 γρ) 1 ισοδ. υδατ., 1 λίπ.
- Mαρμελάδα 1 κ.σ. ή 3 κ.γ 1 ισοδ. υδατ.
- Μέλι 1 κ.σ. ή 3 κ.γ 1 ισοδ. υδατ.
- Μπισκότα 2 μικρά (20 γρ) 1 ισοδ. υδατ., 1 λίπ. γεμιστά
- Mπισκότα χωρίς 25-30 γρ 1 ισοδυν υδατ., 1-2 λίπ. ζάχαρη 3 μικρά ή 1 μεγάλο
- Μπράουνι 1 μικρό 1 ισοδ. υδατ., 1 λίπ. (Brownie)
- Nτόνατ απλό 50 γρ 1½ ισοδ. υδατ., (doughnut) 2 λίπ. 25
- Nτόνατ 9,5 cm μήκος 2 ισοδ. υδατ., 2 λίπ.(doughnut) με (60 γρ) γκλάσο ζάχαρης
- Παγωτό ½ φλιτζ. 1 ισοδ υδατ., 2 λίπ.
- Παγωτό light ½ φλιτζ. 1 ισοδ. υδατ., 1 λίπ.
- Παγωτό 0%+0% ½ φλιτζ. 1 ισοδ. υδατ.
- Πατατάκια 15 κομμάτια 1 ισοδ. υδατ., 2 λίπ. (25 γρ)
- Πατάτες 8 μεγέθους 1 ισοδ. υδατ., 2 λίπ. τηγανιτές δακτύλου ή 16 λεπτές
- Πατάτες ½ φλιτζ. 1 ισοδ. υδατ, 1 λίπ. Ω γκρατέν (au gratin)
- Πιροσκί 100 γρ 2 ισοδ. υδατ, 7 λίπ.
- Πίτα Quiche 100 γρ 1,5 ισοδ. υδατ, Lorraine 5,3 λίπ.
- Σιρόπι 1 κ.σ. ή 3 κ.γ. 1 ισοδ. υδατ.
- Σορμπέ ½ φλιτζ. 2 ισοδ. υδατ.
- Ταμπλέτες γλυκόζ. 3 (15 γρ) 1 ισοδ. υδατ. B/D 5 γρ
- Τάρτα φρούτων 1/6 (διάμετρος 3 ισοδ. υδατ., 2 λίπ.
γεμιστή εμπορίου 20 cm)
Τέσσερα ισοδύναμα κρέατος ή 5 ισοδύναμα ψαριού= κατά προσέγγιση 1 ισοδύναμο υδατανθράκων
Α. Χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος κρέας και υποκατάστατα Κάντε μέτρια κατανάλωση από τα τρόφιμα αυτής της κατηγορίας. Το ένα ισοδύναμο πρωτεϊνών περιέχει 7 γρ πρωτεΐνες, 3 γρ λίπους και 55 θερμίδες και βρίσκεται στις παρακάτω ποσότητες τροφίμων: 27
Κρέας (Εδώ ανήκουν ορισμένα είδη κρέατος απολιπωμένου)
Μοσχάρι
- Αμελέτητα 30 γρ
- Βραστό κρέας 30 γρ
- Κεντρικές φέτες τύπου Τ-bone 30 γρ
- Κόντρα 30 γρ
- Κύβοι κεμπάπ 30 γρ
- Μπόν φιλέ 30 γρ
- Μπούτι 30 γρ
- Νουά 30 γρ
- Πλευρά 30 γρ
- Σις κεμπάπ 30 γρ
- Φιλέτο 30 γρ
- Ώμος 30 γρ
Χοιρινό
- Χοιρινό κονσέρβας 30 γρ
- Χοιρομέρι 30 γρ
- Ψαρονέφρι 30 γρ
Πουλερικά – Κυνήγι
- Ζαμπόν γαλοπούλας 30 γρ
- Κοτόπουλο/γαλοπούλα με σκούρο κρέας χωρίς πέτσα 30 γρ
- Καπνιστή γαλοπούλα στήθος 30 γρ
- Κουνέλι 30 γρ
- Λαγός 30 γρ
- Πάπια (χωρίς πέτσα) 30 γρ
- Συκώτι κοτόπουλου 4
- Χήνα (χωρίς πέτσα) 30 γρ
Τυριά (Εδώ ανήκουν τυριά που έχουν λιγότερο από 3 γρ λίπους ανά 30 γρ)
- Κατσικίσιο 4% 1/4 φλιτζ. 30 γρ
- Κατίκι Δομοκού 10% 30 γρ
- Dirollo 30 γρ
Ψάρια
- Ρέγγα φρέσκια 30 γρ
- Ρέγγα καπνιστή 30 γρ
- Σολωμός φρέσκος 30 γρ
- Σολωμός κονσέρβας 30 γρ
- Τόνος λαδιού (στραγγισμένος) 30 γρ
- Στρείδια 6 μέτρια 29
Άλλες τροφές
- Συκώτι, καρδιά (προσοχή! πλούσια σε χοληστερόλη) 30 γρ
Β. Μέσης περιεκτικότητας σε λίπος κρέας και υποκατάστατα Κάνετε χαμηλή κατανάλωση από τα τρόφιμα αυτής της κατηγορίας. Το ισοδύναμο περιέχει 7 γρ πρωτεϊνης, 5 γραμμάρια λίπους και 75 θερμίδες και βρίσκεται στις παρακάτω κατηγορίες τροφίμων εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά. Τα περισσότερα κρέατα μοσχαριού ή χοιρινού ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.
Αβγά (υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη)
- Αβγό 1
- Σουφλέ τυριού 115 γρ 1,5 ισοδ. πρωτ. 3,0 ισοδ. λίπος
Κρέας
Αρνί
- Μπούτι 30 γρ
- Μπριζόλα 30 γρ
- Ποντίκι 30 γρ
- Ώμος 30 γρ
Μοσχάρι
- Κιμάς μοσχαρίσιος με λίπος 15% 30 γρ
- Κύβοι μοσχαριού 30 γρ
- Μπριζόλα 30 γρ
- Μπριζόλα τύπου New York 30 γρ
- Φιλέτο 30 γρ
- Ώμος 30 γρ
Χοιρινό
- Μπριζόλες τύπου πεταλούδας (butterfly) 30 γρ
- Καπνιστές μπριζόλες 30 γρ
- Χοιρινό Βραστό 30 γρ
- Kύβοι 30 γρ
- Φιλέτο 30 γρ
Πουλερικά
- Γαλοπούλα κιμάς 30 γρ
- Κοτόπουλο κιμάς 30 γρ
- Κοτόπουλο (σκούρο κρέας με πέτσα) 30 γρ
Τυριά (με περιεκτικότητα 5 γρ λίπους/30 γρ)
- Μοτσαρέλα 30 γρ
- Ρικότα 1/4 φλιτζ 30 γρ
- Φέτα 30 γρ
Ψάρια
- Αντζούγιες φιλέτα (στραγγισμένα) 9
- Γαρίδες τηγανισμένες 120 γρ (1 ισοδ. υδατ., 4 ισοδ. πρωτ. 1 ισοδ. λίπ.)
- Στρείδια τηγανισμένα και με φρυγανιά 90 γρ (1 ισοδ υδατ., 3 ισοδ. πρωτ, 1 ισοδ. λίπ.)
- Σκουμπρί 30 γρ
- Χαβιάρι 30 γρ
Άλλα τρόφιμα
- Λουκάνικο (με λίπος 5 γρ/30 γρ κρέατος) 30 γρ
- Τοφού (φυτικό τυρί) ½ φλιτζ. 120 γρ
Γ. Υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος κρέας και υποκατάστατα Αποφύγετε την κατανάλωση των τροφίμων αυτής της κατηγορίας. Το ένα ισοδύναμο περιέχει 7 γρ πρωτεΐνης, 8 γρ λίπους και 100 θερμίδες και βρίσκεται στις παρακάτω κατηγορίες τροφίμων.
Κρέας
Μοσχάρι
- Μπριζόλες 30 γρ
- Πλευρά 30 γρ
- Πλευρά για μπάρμπεκιου 30 γρ
- Χάμπουργκερ 30 γρ
Χοιρινό
- Λουκάνικα 30 γρ
- Μπέϊκον 30 γρ
- Παϊδάκια 30 γρ
- Παστρουμάς 30 γρ
- Πεπερόνι 30 γρ
- Σαλάμι 30 γρ
Ψάρια
- Χέλι 60 γρ Έχει και 1 ισοδ. λίπους
- Μπαστουνάκια γαρίδας τηγανιτά 5
- Έχουν και 1,5 ισοδ. υδατ. 1 ισοδ λίπ.
- Φιλέτα ψαριού τηγανιτά 2
- Έχουν και 1,5 ισοδ. υδατ. 1 ισοδ. λίπ.
Τυριά (εδώ ανήκουν όλα τα κανονικά τυριά)
- Γραβιέρα 20 γρ
- Ένταμ 30 γρ
- Κασέρι 30 γρ
- Κεφαλοτύρι 20 γρ
- Κοπανιστή 30 γρ
- Μετσοβόνε 30 γρ
- Τελεμές 30 γρ
- Τσένταρ 30 γρ
- Φέτα 30 γρ
Άλλες τροφές
- Φιστικοβούτυρο 1 κ.σ
Ένα ισοδύναμο λίπους περιέχει 5 γραμμάρια λίπους και 45 θερμίδες. Τρία ισοδύναμα λίπους = 1 ισοδύναμο υδατανθράκων. Ένα ισοδύναμο λίπους βρίσκεται στις παρακάτω κατηγορίες τροφίμων:
Ομάδα μονοακόρεστου λίπους
- Αβοκάντο 1/8 ή 2 κ.σ. λιωμένο ή 30 γρ
- Αμύγδαλα 6
- Ελαιόλαδο 1 κ.γ.
- Ελιές 10 μικρές ή 5 μεγάλες
- Καρύδια 2 ολόκληρα ή 4 μισά ή 1 κ.σ. τριμμένο
- Κάσιους 6
- Κουκουνάρια 1 κ.σ.
- Πασατέμπος/ηλιόσποροι 1 κ.σ.
- Πέκανς 5 μισά
- Σησαμόσποροι 1 κ.σ.
- Ταχίνι 2 κ.γ.
- Φιστίκια αράπικα 15
- Φιστικοβούτυρο ½ κ.σ.
Ομάδα πολυακόρεστου λίπους
- Ηλιέλαιο 1 κ.γ.
- Καλαμποκέλαιο 1 κ.γ.
- Μαργαρίνη 1 κ.γ.
- Μαγιονέζα 1 κ.γ.
- Μαγιονέζα light 1 κ.σ.
- Σάλτσα για σαλάτα 1 κ.σ.
- Σάλτσα ταρτάρ 2 κ.γ.
- Σάλτσα Thousand Islands 2 κ.γ.
- Σάλτσα ροκφόρ 2 κ.γ.
- Σογιέλαιο 1 κ.γ.
Ομάδα κορεσμένου λίπους
- Βούτυρο 1 κ.γ.
- Μπέικον 1 φέτα
- Κτυπημένη κρέμα μη γαλακτοκομική από ψυγείο 3 κ.σ. αφού χτυπηθεί 4 κ.σ.
- Πατέ χήνας κονσέρβα 1 κ.σ.
- Πατέ από συκώτι κοτόπουλου 2 κ.σ.
- Σάλτσα κρέμας τυριού (cream cheese dip) 1 κ.σ.
- Σάλτσα ξινής κρέμας 2 κ.σ.
- Τυρί κρέμα τύπου Φιλαδέλφειας light 30 γρ
- Υποκατάστατο κρέμας μη γαλακτοκομικής, σε υγρή μορφή 2 κ.σ., σε σκόνη 4 κ.γ.
Για να μειώσετε την πρόσληψη λίπους ιδιαίτερα του κορεσμένου:
- Περιορίστε τα ισοδύναμα κρέατος σε λιγότερα από 6 μερίδες ημερησίως (ορισμένες γυναίκες χρειάζονται μόνο 4 ή 5, ενώ άτομα με ημερήσιες θερμιδικές ανάγκες 2000 θερμίδων μπορεί να θέλουν 8).
- Όποτε είναι δυνατόν χρησιμοποιείστε ισοδύναμα πολύ άπαχου κρέατος.
- Καταναλώνετε αποβουτυρωμένα ή ημιαποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά.
- Περιορίστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε 1 φορά την εβδομάδα.
- Παρασκευάστε το φαγητό σας με όσο το δυνατόν λιγότερο λίπος και προτιμήστε τα βραστά ή τα ψητά ή τα μαγειρεμένα στον ατμό.
- Το γιαούρτι μπορεί να αντικαταστήσει την ξινή κρέμα γάλακτος ή τη μαγιονέζα σε πολλές συνταγές. Είναι χαμηλότερο σε θερμίδες και λίπος αφού 2 κουταλιές της σούπας γιαούρτι έχουν 10-16 θερμίδες, ενώ 2 κουταλιές της σούπας ξινής κρέμας έχουν 50 θερμίδες και μαγιονέζας 200 θερμίδες. Εάν μια συνταγή συνιστά φρέσκια κρέμα γάλακτος ξινή ή γλυκιά ή μαγιονέζα αντικαταστήστε την με ισοδύναμη ποσότητα γιαουρτιού. Μια άλλη λύση για την κρέμα γάλακτος στο φαγητό είναι η αντικατάστασή της με γάλα εβαπορέ 4%. Επίσης υπάρχει στο εμπόριο κρέμα γάλακτος light 17 – 20%, ωστόσο είναι πιο θερμιδογόνος από το απλό γιαούρτι ή το γάλα 4%.
Γενικός Κανόνας: 1 ισοδύναμο υδατανθράκων = 3 ισοδύναμα λαχανικών = 3 ισοδύναμα λίπους = 4 ισοδύναμα κρέατος = 5 ισοδύναμα ψαριού