Τι είναι η νόσος
Ο Διαβήτης κατατάσσεται στα νοσήματα διαταραχής του μεταβολισμού. Ο μεταβολισμός είναι ο μηχανισμός με τον οποίο το σώμα μας χρησιμοποιεί τις τροφές για να δώσει ενέργεια στον οργανισμό μας. Οι περισσότερες τροφές που τρώμε διασπώνται κυρίως σε γλυκόζη. Η γλυκόζη είναι μια μορφή «ζάχαρης» στο αίμα μας και αποτελεί την κύρια πηγή «καυσίμου» για το σώμα μας.
Όταν καταναλώνουμε τις τροφές, αυτές διασπώνται σε επιμέρους συστατικά και αυτά, μεταξύ των οποίων και η γλυκόζη προωθούνται στο αίμα μας. Τα κύτταρα του οργανισμού μας χρησιμοποιούν τη γλυκόζη αυτή προκειμένου να την μετατρέψουν σε ενέργεια, για τη λειτουργία και την ανάπτυξή τους. Ωστόσο, η γλυκόζη δεν μπορεί να εισχωρήσει στα κύτταρα χωρίς την παρουσία μιας ουσίας – μεταφορέα της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας. Μετά το φαγητό, το πάγκρεας αυτόματα απελευθερώνει μια ικανή ποσότητα ινσουλίνης έτσι ώστε να ωθήσει την υπάρχουσα στο αίμα γλυκόζη προς τα κύτταρα. Αυτή η μετακίνηση αντιστοιχεί και στη μείωση των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα.
Ο άνθρωπος που πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη έχει αρκετά αυξημένη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα του (υπεργλυκαιμία). Αυτό συμβαίνει γιατί είτε το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ή καθόλου ινσουλίνη, ή γιατί τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στην ινσουλίνη που παράγεται από το πάγκρεας. Ως αποτέλεσμα παρατηρείται αυξημένη κυκλοφορία γλυκόζης στο αίμα. Η παραπάνω αυτή ποσότητα γλυκόζης αποβάλλεται από το σώμα μέσω της ούρησης. Έτσι, αν το αίμα έχει επαρκή ποσότητα γλυκόζης, τα κύτταρα δεν μπορούν να την απορροφήσουν για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του σώματος σε ενέργεια.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 171 εκατομμύρια άνθρωποι ή αλλιώς το 2,8% του παγκόσμιου πληθυσμού παρουσιάζει Σακχαρώδη Διαβήτη και υπολογίζεται πως μέχρι το 2030 το ποσοστό αυτό θα έχει σχεδόν διπλασιαστεί.
Είδη Σακχαρώδη Διαβήτη
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Παλαιότερα αποκαλούμενος ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός διαβήτης. Χαρακτηρίζεται από καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή ινσουλίνης, με αποτέλεσμα ολική έλλειψη ή ελάχιστη έκκριση ινσουλίνης. Η ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη είναι συνήθως φυσιολογική, ιδιαίτερα στα πρώιμα στάδια. Ο τύπος αυτός αποτελεί την κυριότερη αιτία διαβήτη σε παιδιά, μπορεί όμως να προσβάλλει και τους ενήλικες. Η καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτοάνοσης αιτιολογίας. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών με διαβήτη τύπου 1 ανιχνεύονται στην κυκλοφορία ένα ή περισσότερα είδη αυτοαντισωμάτων, οι ασθενείς δε αυτοί εμφανίζουν αυξημένη προδιάθεση και για άλλες αυτοάνοσες παθήσεις. Παρ’ όλα αυτά, σ’ ένα μικρό ποσοστό ασθενών με διαβήτη τύπου 1 δεν ανιχνεύονται αυτοαντισώματα, ο τύπος δε αυτός ονομάζεται ιδιοπαθής σακχαρώδης διαβήτης. Ο διαβήτης τύπου 1 εισβάλλει συνήθως απότομα και οδηγεί συχνά στην ανάπτυξη κέτωσης και διαβητικής κετοξέωσης εάν το έλλειμμα ινσουλίνης δεν καλυφθεί. Ο ασθενής είναι απόλυτα εξαρτημένος από την εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης προκειμένου τα επίπεδα σακχάρου του αίματος να διατηρηθούν σε φυσιολογικά επίπεδα.
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2: (παλαιότερα αποκαλούμενος μη ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης) Χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης και ελαττωμένης ευαισθησίας των κυττάρων στη δράση της (φαινόμενο που ονομάζεται ινσουλινοαντοχή). Στα πρώτα στάδια της νόσου, η ελαττωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη είναι η κύρια διαταραχή, ενώ τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα είναι αυξημένα. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι η συχνότερη αιτία διαβήτη στους ενηλίκους. Σπουδαίος προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 είναι η παχυσαρκία. Η παχυσαρκία προδιαθέτει στην ανάπτυξη ινσουλινοαντοχής πιθανόν λόγω της παραγωγής από το λιπώδη ιστό ουσιών που ελαττώνουν την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη. Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό. Στον διαβήτη τύπου 2, τα συμπτώματα είναι πιο ήπια και η πιθανότητα εμφάνισης διαβητικής κετοξέωσης είναι μικρή. Παρ’ όλ’ αυτά, ο κίνδυνος απώτερων και σοβαρών επιπλοκών παραμένει υψηλός. Το πρώτο βήμα στη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής του ασθενούς, με στόχο την απώλεια βάρους, την αύξηση της σωματικής άσκησης και την υγιεινή διατροφή. Εάν κριθεί απαραίτητο, χρησιμοποιούνται αντιδιαβητικά φάρμακα. Στην περίπτωση που η θεραπεία αποτύχει, κρίνεται σκόπιμη η χορήγηση ινσουλίνης για τον έλεγχο και αυτών των ασθενών.
- Διαβήτης της κύησης: Πρόκειται για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. (δεν συμπεριλαμβάνονται στον ορισμό γυναίκες με γνωστό διαβήτη πριν την έναρξη της εγκυμοσύνης). Ο τύπος αυτός μοιάζει με το διαβήτη τύπου 2 ως προς το ότι χαρακτηρίζεται από ταυτόχρονη ελαττωμένη έκκριση ινσουλίνης και ελαττωμένη ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη. Παχύσαρκες γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν διαβήτη της κύησης. Ο τύπος αυτός διαβήτη αφορά στο 3-5% των κυήσεων. 30-40% των γυναικών με διαβήτη κύησης θα αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους. Ο διαβήτης της κύησης είναι αναστρέψιμος και υποχωρεί μετά τον τοκετό, μπορεί όμως να προκαλέσει περιγεννητικές επιπλοκές και προβλήματα στην υγεία μητέρας και νεογνού.
- Άλλοι τύποι διαβήτη: Σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί και στις ακόλουθες περιπτώσεις :
1) Γενετικά ελαττώματα των β-κυττάρων του παγκρέατος
2) Γενετικό ελάττωμα της δράσης της ινσουλίνης
3) Νόσοι του παγκρέατος
4) Ορμονικές διαταραχές και ενδοκρινικά νοσήματα
5) Διαβήτης λόγω λήψης φαρμάκων
Πως εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης συχνά δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα. Εάν εμφανίζονται, τα συμπτώματα με τα οποία μπορεί να εκδηλωθεί περιλαμβάνουν την πολυδιψία (συχνή ή/και έντονη δίψα), την πολυουρία/συχνουρία (συχνή ούρηση), την πολυφαγία και το αίσθημα πείνας, την κόπωση, τη θολή όραση, τη ναυτία, τον έμετο, την απώλεια σωματικού βάρους (παρά την πολυφαγία) και άλλα.
Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις
Ο Διαβήτης μπορεί να διαγνωσθεί με μια απλή εξέταση ούρων στην οποία μπορεί να ανευρεθεί υψηλή ποσότητα γλυκόζης σε αυτά. Συνήθως συνοδεύεται με μια εξέταση αίματος για να διαπιστωθούν τα επίπεδα γλυκόζης και στο αίμα. Αν ανησυχείτε ότι πολλά από τα προαναφερόμενα συμπτώματα παρουσιάζονται και σ’ εσάς, θα πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό σας.
Ποιες είναι οι επιπλοκές
Οι επιπλοκές εξαρτώνται από τον τύπο του διαβήτη. Διαβάστε πιο κάτω ανάλογα με τον τύπο. Αν ο Διαβήτης δεν ελέγχεται επαρκώς, ο ασθενής έχει σημαντικές πιθανότητες να εκδηλώσει διαταραχές όπως υπογλυκαιμία, υπεργλυκαιμία, ακόμα και κώμα. Μακροχρόνια σε περίπτωση μη ρυθμισμένου διαβήτη εμφανίζονται καρδιαγγειακά νοσήματα, αμφιβληστροειδοπάθειες, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, νευροπάθειες, αδυναμία επούλωσης τραυμάτων, γάγγραινα στα πόδια (Διαβητικό Πόδι) που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε ακρωτηριασμό, καθώς και στυτικές δυσλειτουργίες.
Γενικά, τόσο οι βραχυπρόθεσμες, όσο και οι μακροπρόθεσμες επιπλοκές του Διαβήτη σχετίζονται με προβλήματα των αγγείων σε όλο το σώμα, με επακόλουθες βλάβες σε διάφορα όργανα (καρδιά, νεφροί, μάτια, κλπ).
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Η θεραπεία του Διαβήτη είναι αποτελεσματική και απαραίτητη. Όλοι οι τύποι Διαβήτη είναι θεραπεύσιμοι αλλά η θεραπεία για τους τύπους 1 και 2 διαρκούν ολόκληρη τη ζωή. Ο ασθενής λαμβάνει συχνά ινσουλίνη. Η θεραπεία για τους ασθενείς με Διαβήτη τύπου 1 είναι ενέσιμη ινσουλίνη σε συνδυασμό με δίαιτα και άσκηση. Οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 συνήθως λαμβάνουν χάπια σε συνδυασμό με δίαιτα και άσκηση, αλλά ανάλογα με την ανταπόκριση κάποιες φορές χρειάζεται να λάβουν ινσουλίνη σε ενέσιμη μορφή.
Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο – Πρόγνωση
Συνεχίστε τη ζωή σας. Εάν έχετε Διαβήτη τύπου 1, ακολουθείτε μια σωστή διατροφή, ασκείστε και παίρνετε την ινσουλίνη, μπορείτε να συνεχίσετε τη ζωή σας χωρίς προβλήματα. Διατηρείστε ισορροπία μεταξύ της ινσουλίνης, της διατροφής και του τρόπου ζωής σας. Η ποσότητα της ινσουλίνης που λαμβάνετε συνδέεται άμεσα με την ποσότητα και το είδος του φαγητού που καταναλώνετε κάθε φορά. Ακόμη, η καθημερινή δραστηριότητα συνδέεται με το χρόνο και την ποσότητα της χορηγούμενης ινσουλίνης.
Ελέγξτε το Σάκχαρό σας.
Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να ελέγχουν συχνά και σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού τους τα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης). Προλάβετε την εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επειδή ο κίνδυνος εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι αρκετά υψηλός για τους διαβητικούς είναι σημαντικό να ελέγχονται συχνά η αρτηριακή πίεση και η χοληστερόλη, καθώς και τυχόν άλλοι παράγοντες που μπορεί να συνυπάρχουν. Σταματήστε το κάπνισμα! Το κάπνισμα έχει σημαντική επίδραση σε όλο τον ανθρώπινο οργανισμό και ιδιαίτερα στο καρδιαγγειακό σύστημα. Είναι σημαντικό να διακόπτεται άμεσα.
Γενικές συμβουλές για άτομα με αυξημένες τιμές γλυκόζης/ Σακχαρώδη Διαβήτη:
- 5-6 μικρά και συχνά γεύματα κατά την διάρκεια της ημέρας που περιλαμβάνουν όσπρια, φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και ολικής άλεσης ψωμί.
- Κατανάλωση ψαριών ή θαλασσινών, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα, και άπαχο κρέας.
- Κατανάλωση γαλακτοκομικών χαμηλών σε λιπαρά.
- Κατανάλωση ανάλατων ξηρών καρπών όπως καρύδια (πλούσια σε ωμέγα-3)
- Περιορισμός κατανάλωσης τροφίμων πλούσιων σε λίπη, βούτυρο.
- Περιορισμός κατανάλωσης τροφίμων, αναψυκτικών ή χυμών πλούσιων σε ζάχαρη.
- Περιορισμός κατανάλωσης άλατος.
- Συστήνεται η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών να μην ξεπερνά τα 2 ποτήρια για τους άνδρες και 1 ποτήρι για τις γυναίκες την ημέρα.